موصل سكوي پرتاب يا پرتگاه سقوط

موصل سكوي پرتاب يا پرتگاه سقوط

تحركات و رخدادهاي اخير عراق در خصوص حملات مسلحانه به اماكن و افراد ساكن مسيحي در شهر موصل مركز استان نينوا اصليترين موضوعي است كه در چند روز گذشته در بين رسانه ها و افكار عمومي جهانيان در رابطه با عراق مطرح شده است و اظهار نظرهاي بسياري را از سوي مقامات و گروه هاي مختلف شاهد هستيم و تحولات منطقه اي به شكلي در حال وقوع است كه بر اهميت اين موضوع افزوده است.
شهر موصل كه از كهنترين شهرهاي آشوري نشين و داراي سوابق تاريخي مستند ميباشد كه استقرار اصليترين صاحبان سرزمين عراق را در اين منطقه نمايان ميكند. اما جريانات و تحولات دهه هاي گذشته و اعمال فشارهاي حاكمان بعثي رژيم صدام و همچنين سياستهاي منطقه اي بسياري از آشوريهاي ساكن را به عناوين مختلف از اين شهر خارج نموده و تركيب جمعيتي آنان را به حداقل رسانده است. در كنار اين قوم حضور ديگر اقليتهاي شبك – يزيديها و تركمنها را در اين شهر شاهد هستيم كه به همراه كردها كه در حال حاضر جمعيت كثيري از ساكنين اين شهر را تشكيل ميدهند.

از ديگر مواردي كه حساسيت اين وقايع را تشديد ميكند قرار گرفتن اين شهر در جوار محدوده اقليم منتسب به كردستان است كه اززمان اعلام منطقه پرواز ممنوع در سال 1991 داراي قدرتي تقريبآ خود مختار گرديده و از اين طريق با برنامه ريزيهاي مختلف و حمايتهاي قدرتهاي خارجي خصوصآ نيروهاي ائتلاف موفقيتهاي چشمگيري را كسب نموده است و در قانون اساسي موقت عراق نيز موفق به الحاق مواردي قانوني جهت احقاق خواسته هاي خود در فرصتهاي طلايي گرديده اند. بطوريكه با استفاده از بافت جمعيتي رو به افزون كردي در مناطق خارج از محدوده اقليم كردستان تمايلات خود جهت ادغام ديگر مناطقي از جمله مناطق نفت خيز و داراي اهميت استراتژيك و اقتصادي كركوك را به مرزهاي خود به كرات اعلام داشته اند و اصل 140 قانون اساسي نمونه اي از اين دست ميباشد و اين خود فاكتوري تاثير گذار در مناقشات منطقه اي ايجاد نموده است.

هر چند در مدت زماني كه از اشغال عراق و سرنگوني رژيم صدام حسين توسط نيروهاي ائتلاف به رهبري امريكا در سال 2003 ميگذرد مسئولين گروههاي كرد شمال عراق با بهره گيري از نوعي استراتژي فاصله گرفتن از تنشها و بحرانهاي داخلي عراق خصوصآ مقابله با حضور گروههاي تروريستي و انتحاري موفق به ايجاد نوعي كنترل حاشيه امنيتي براي ساكنين منطقه خود گردان گرديده اند. ليكن مخالفتهاي آشكار قدرتهايي همچون دولت تركيه و سني هاي طرفدار نهضت پان عربيسم مانع از آزادي عمل بيشتر براي كردها شده اند.

دولت تركيه خود مختاري رسمي كردستان را زمينه ساز تحولات بحران زاي منطقه ميداند و عقيده دارد كه اين كار باعث خواهد شد كردهاي ساكن در تركيه نيز با بهره گيري از قدرت همسايگان جنوبي خود نداي تجزيه طلبي خود را افزايش دهند وهمچنين در آينده كردهاي ايران و سوريه و جنوب قفقاز نيز در صدد تحقق كردستان بزرگ بر آيند.ضمن اينكه تركيه حملات گروه جدايي طلب پ ك ك به منافع و نيروهاي خود را با استفاده از پشتيباني اقليم كردستان معرفي مينمايد و همواره از اين طريق مسئولين منطقه اي كردستان را تحت فشار قرار ميدهد.

حملات اخير به مسيحيان موصل از زماني آغاز شد كه يك اتومبيل بمب گذاري شده در مقابل منزل اسقف كلدانيها منفجر شد و به همراه آن با انداختن نامه هايي به منازل آشوريان مسيحي آنان را تهديد نمودند كه شهر را تخليه نمايند و اين عمل با كشته و زخمي شدن تعداد زيادي نيز همراه بود و در مدت كوتاهي هزاران آشوري كه خود و خانواده خود را بدون پشتيبان ديدند مجبور به كوچ اجباري به مناطق امن تر شمال عراق شدند و به ناگاه جرقه اي در دنياي اطلاع رساني جهان پديد آورد و انعكاس اين اخبار بسرعت تمامي محافل خبري و سياسي جهان را تحت شعاع قرار داد.

همزماني اين حملات با مصوبه طرح حذف ماده 50 قانون انتخابات محلي در مجلس نمايندگان عراق كه بنابه اين مصوبه، سهميه اقليتهاي ديني و قومي در انتخابات محلي استانها حذف گرديده است باعث تشديد اعتراض هاي آشوريهاي عراق و ديگر كشورهاي جهان شد و با راهپيماييهاي فراگير از پارلمانها و سازمانهاي بين المللي خواستار حذف اين مصوبه شدند عاملي بود براي توجه بيشتر افكار عمومي جهان به موضوع آشوريان و ديگر اقليتهايي كه حقوق آنان در رقابتهاي سياسي گروههاي شيعي و سني و كردي پايمال ميشد.از طرفي تمامي احزاب و گروههاي آشوري نيز در يك جبهه مشترك در كنار يكديگر قرار گرفتند تا اين مبارزه را به سر انجام برسانند.

 
امروز سئوال مهمي كه ايجاد شده است اين است كه در شرايطي كه اوضاع امنيتي عراق در ماههاي گذشته به نحو بي سابقه اي بهبود يافته است و موفقيتهاي چشمگيري در مهار ناآراميها بوجود آمده است حمله و كشتارغير انساني و خلاف حقوق بشري مسيحيان آشوري شهر موصل به چه منظوري و توسط چه افراد و گروههايي شكل گرفته است و آيا آن را بايد در تحولات طايفه اي عراق جستجو كرد يا يك اقدام سياسي است كه ابعاد سياسي ديگري را در آينده دارد.

اظهار نظر هاي متفاوتي از سوي مقامات عراقي عنوان شده است و گروهها همديگر را متهم به دست داشتن در اين اقدامات غير انساني جهت بهره برداريهاي سياسي ميكنند. ضمن اينكه گزارشاتي نيز منتشر شده است كه تعدادي از افرادي كه توسط نيروهاي امنيتي در اين رابطه دستگير شده اند به همراه خود كارت عضويت در نيروهاي پيشمرگه كرد را داشته اند كه اين موارد اتهام دخالت كردها را تشديد نموده است . گروههايي ديگر نيز اين تحركات را دستاورد اقدامات القاعده و يا سني ها ميدانند كه خواهان ايجاد تفرقه بين اقوام ميدانند.

دريد كشموله استاندار استان نينوا مي گويد: اين جنايت در حالي در حق مسيحيان در موصل رخ داده است كه القاعده تاكنون سكوت كرده و هيچ موضع رسمي را در اين مورد اتخاذ نكرده است.

ولي داود دباغستاني مسئول روابط حقوق بشر عراق صريحآ انگشت اتهام را متوجه عده اي خاص كرده و ادعا ميكند كه نبايد فقط القاعده را در اين مورد متهم بكنيم .او اين كار را متوجه گروههايي از كشورههاي همسايه عراق ميداند و عقيده دارد كه كشورهايي در صدد بر هم زدن امنيت و يكپارچگي قومي در عراق هستند و اين آشوبها را طرح ميكنند.

اين در حالي است كه مشعان الجبوري، نماينده مجلس عراق از ائتلاف آشتي و آزادي در اين باره مي¬گويد: «از طريق برخي كانال¬ها با سخنگوي القاعده تلفني صحبت كردم و وي هر گونه تعدي به مسيحيان موصل را رد كرد.»
الجبوري سپس انگشت اتهام خود را متوجه كردها مي¬كند و مي¬گويد: «در اين ميان تنها كساني كه بيشترين سود را از اين مسئله مي¬برند، كردها هستند. كردها بيشترين سود را از اختلاف طائفه¬اي ميان مسيحيان و مسلمانان در موصل مي¬برند. از اين رو بايد پيشمرگه را مورد بازجويي قرار داد. همه چيز هم به مسئله انتخابات باز مي‌گردد. كردها اكنون مجلس استان نينوا را به طور كامل در اختيار دارند كه اين مزيت هم به مدد تحريم اعراب سني در انتخابات اخير به دست آمده است. اين پيروزي باعث شد آنها بر نيروهاي امنيتي و مراكز اصلي تصميم‌گيري نيز مسلط شوند.»

وي در ادامه مي¬افزايد: «كردها پس از آن كه عرب¬هاي سني اعلام كردند كه قصد شركت در انتخابات دارند، به شدت نگران شده و در صدد طراحي دسيسه براي حفظ جايگاه خود كردند. آنها با يك تير دو نشان زده¬اند. اكنون مسيحيان را هدف قرار داده¬اند در حالي كه قبل از آن طائفه¬هاي شبك و يزيدي را نيز هدف قرار داده بودند. هدف آنها هم اين است كه بذر فتنه ميان اين اقليت¬ها با اعراب سني بكارند. بدين ترتيب آنها مي¬توانند اميدوار شوند كه آراي اقليت به نفعشان داده خواهد شد.»

به اعتقاد جبوري، كردها تلاش مي¬كنند با مهاجرت اجباري مسيحيان از موصل به روستاهاي اطراف به ويژه دشت نينوا در نزديكي اقليم كردستان، آنها را به خودمختاري محلي ترغيب كرده و پس از آن سهل نينوا را نيز به اقليم خود بيفزايند. باغستاني اين اتهام ها را به شدت رد مي كند و مي گويد: «كردها هيچ برنامه اي براي انضمام موصل يا سهل نينوا به اقليم كردستان ندارند.» در همين حال اسامه النجيفي، يكي از نمايندگان پارلمان عراق نيز شبه نظاميان كرد را مسئول مهاجرت اجباري بيش از 1400 مسيحي از خانه و كاشانه شان در شهر موصل كرده است.

نجيفي درباره اين شبه نظاميان كرد گفت: «آنها افرادي هستند كه در ميان نيروهاي عراقي نفوذ كرده و درصدد ايجاد فتنه در موصل هستند. القاعده هيچ دخالتي در مهاجرت اجباري خانواده هاي مسيحي ندارد. به اعتقاد من در اين ميان اهداف سياسي خطرناكي وجود دارد.»

به اعتقاد النجيفي اخراج شبه نظاميان كرد از موصل تنها راه حل براي درمان اين مشكل است و باعث جلوگيري از مهاجرت اجباري مسيحيان از اين شهر مي¬شود. دولت بايد به سرعت نيروهاي كرد مستقر در اين شهر را با نيروهاي مستقر در بغداد تغيير دهد.

در همين رابطه وزارت كشور عراق نيز دخالت القاعده در اين مهاجرت اجباري را بعيد دانست و اعلام كرد، به زودي دولت گروهي را براي بررسي اين موضوع و حل بحران مرتبط با آن به موصل ارسال خواهد كرد.

عبدالكريم خلف، سخنگوي وزير كشور عراق در اين باره گفت: «بعيد به نظر مي¬رسد القاعده نقشي در اين مهاجرت اجباري داشته باشد و وزارت كشور اطلاعات مهمي در اختيار دارد كه نشان مي دهد برخي گروه ها در پشت اين عمليات مجرمانه قرار دارد. ما نام اين گروه¬ها را ظرف دو روز آينده اعلام خواهيم كرد.»
 
از سوي ديگر "عادل برواري" عضو فراكسيون كردها در پارلمان در گفت وگو با ايرنا اين اتهام را رد كرده و گفته بود اگر ما مسيحيان را هدف قرار داده ايم چرا آنان به اربيل و مناطق تماس با كردها مهاجرت كرده و خود را تحت حمايت پيشمرگان كرد قرار داده اند؟

حزب اسلامي وابسته به "طارق الهاشمي" معاون رييس جمهوري عراق روز پنجشنبه در بيانيه اي اتهام همكيشان سني خود را كه كردها را عامل بحران اخير دانسته بودند، رد كرد. دراين بيانيه آمده است به مصلحت كردها نيست كه خود را در مقابل جامعه جهاني و آمريكايي ها قرار دهند.

سفارت جمهوري اسلامي ايران در عراق روز پنجشنبه طي بيانيه اي رسمي حملات اخير به مسيحيان موصل را محكوم كرد و نسبت به اين رويداد ابراز تاسف نمود.. بيانيه مي افزايد: حوادث ناگوار اخير شهر موصل را كه به كشته و زخمي شدن و نيز آوارگي جمعي از مسيحيان در شمال عراق منجر شده ، اقداماتي غير انساني در راستاي حركت هاي معاندان براي ايجاد تنش ، آشوب و تضعيف امنيت و نيز اخلال در روند سياسي و موقعيت دولت منتخب و مردمي و ايجاد خدشه در وحدت ملي عراق مي دانيم .
سفارت ايران در اين بيانيه گفته است : معاندان روند سياسي و دمكراسي در عراق نخواهند توانست در همبستگي اقليت ها با ساير اقوام و طوائف عراق خللي ايجاد كرده و وحدت ملي و سرزميني عراق را خدشه دار كنند .

شبكه خبري الجزيره انگليسي سه شنبه شب گزارش داد: در پي افزايش حملات عليه مسيحيان عراقي بويژه در شمال اين كشور، روحانيون مسلمان عراق با محكوم كردن اين فشارهاي غيرانساني خواهان قطع اين گونه رفتارها شدند
.به گفته اين شبكه ، افزايش تعرض به پيروان مسيحيت در عراق در هفته هاي اخير موجب فرار حداقل هزار تن از اهالي مسيحي موصل به خارج از اين شهر شده است. ظرف چهار ماه گذشته تعرض به مسيحيان موجب ترك موصل توسط 20هزار تن از پيروان مسيحي شده است.

افزايش حملات به مسيحيان عراقي كه بزرگ ترين اقليت مسيحي در منطقه محسوب مي شوند و با حدود 800 هزار نفر 3 درصد جمعيت عراق را تشكيل مي دهند در كشوري كه همواره پناهگاه امن اين گروه و اقليتهاي مذهبي ديگر بوده پديده اي است جديد كه حتي موجب واكنش روحانيون مسلمان به اين حركات افراطي شده است .
بنا بر اين گزارش، مسيحياني كه از موصل گريخته اند توسط صليب سرخ در اماكن موقت اسكان داده شده اند اما مسئله برقراري امنيت براي آينده اين گروه است كه ناامني شان مي تواند بحراني جديد در عرصه سياسي و اجتماعي عراق بحران زده بيافريند.

در همين ارتباط به نقل از سايت خبري بانيپال روز يكشنبه نمايندگان مسيحي پارلمان عراق يونادم كنا و عبد الاحد افرام در ملاقاتي با نوري المالكي عزم نخست وزير اين كشور را براي حفاظت از مسيحيان موصل اعلام داشتند . و متعاقب اين خبر هيات وزيران عراق در نشست سه شنبه خود ، براي رسيدگي و پيگيري موضوع تهديد عليه مسيحيان شمال عراق ، تصميم گرفت هياتي متشكل از هفت تن از وزيران كابينه را به موصل اعزام كند.

پايگاه اينترنتي اصوات العراق به نقل از علي الدباغ سخنگوي دولت عراق ، گفت كه هيات اعزامي متشكل از وزيران دفاع ، برنامه ريزي ، ورزش و جوانان ، امور زنان ، محيط زيست و مهاجرين و آوارگان خواهد بود. اين هيات قرار است ضمن پيگيري علل تهديدهاي اخير، راههاي ارائه كمك به آسيب ديدگان را بررسي كند. الدباغ گفته كه نخست وزير نوري المالكي ، به وزير مهاجرين اختيارات ويژه اي داده است تا جهت رسيدگي به امور مهاجرين مسيحي و ايجاد تسهيلات براي بازگشت آنان به منازل خود بكار گيرد.

همچنين در پي تشديد حملات، سخنگوي وزارت كشور عراق در اظهاراتي خبري اعلام كرد كه دو گردان از نيروهاي تكاور به دستور وزير كشور به استان نينوا اعزام شدند. عبدالكريم خلف افزود : اين گردان ها با هدف تامين امنيت براي مسيحيان شهر موصل به استان نينوا اعزام شده اند. مار اسحق خميس اسقف اعظم آشوريهاي شمال عراق هر گونه پيش داوري در خصوص عاملين اين جنايات را رد كرد و اظهار داشت كه مسببين اين كار صرفآ براي خدشه دار نمودن وحدت ملي اقوام عراقي دست به اين اقدامات زده اند.

همزمان سرگيس آغاجان وزير دارايي اقليم كردستان نيز هر گونه ادعاي اينكه اقليم كردستان قصد الحاق مناطق آشوري نشين سهل نينوا و موصل به محدوده خود دارد را مردود دانست و اظهار داشت اقليم كردستان هرگز در پي اين ادعا نميباشد.

به نقل از خبر گزاري الجزيره سرگيس آغاجان اعلام داشت پارلمان اقليم كردستان با تصويب طرحي موافقت خود را با اعطاي خود مختاري به آشوريان اعلام داشت. اين مقام افزود: اين موضوع به عنوان يك خواست مردمي چه در عراق و چه در خارج از اين كشور است. وي خاطر نشان كرد كه اين حق يكي از حقوقي است كه قانون اساسي عراق وقانون اساسي اقليم حكومت خودمختار كردستان عراق آن را تضمين كرده
است .
سرعت وقايع مرتبط با آشوريهاي عراق در چند روز اخير به طوري رخدادها را بهم گره زده است كه با توجه به تجربيات تلخي كه اين ملت از ساليان طولاني اندوخته است لزوم بكار گيري تدابير و ديپلماسي فعال را بيش ازپيش نمايان ميكند و تصميم گيران سياسي و اجتماعي را واميدارد تا باچشماني باز تحولات را تجزيه و تحليل نمايند.

موصل مركز استان نينوا آيا احياگر تاسيس سرزميني براي وارثان نينوا خواهد بود يا پرتگاهي براي ورود به تراژديهاي قرن بيست و يكم ؟. زمان را در انتظار خواهيم بود.

سپتامبر 2008